Công ty Việt Nam bán cho người mua Ba Lan 11 MT chè đen loại D và 10,5 MT chè đen loại PS. Tổng giá trị hợp đồng là 21.695 USD FOB Hải Phòng, Incoterms 1990. Chè phải phù hợp với tiêu chuẩn xuất khẩu: Thủy phần: tối đa 9,0%; Tro: tối đa 6,5%; Tạp chất: tối đa: 0,3%.

Người bán đã yêu cầu Vinacontrol giám định và cấp chứng thư, sau đó hàng đã được gửi từ Hải Phòng đi Gdynia.

Sáu tháng sau khi hàng được dỡ khỏi tàu tại cảng Gdynia, Người mua yêu cầu SGS tại Ba Lan giám định. Kết quả giám định cho thấy 11 MT chè đen loại D có hàm lượng sắt (Ferromagnetic) và hàm lượng tro không tan trong nước quá cao nên lô hàng này đã không được phép nhập khẩu vào Ba Lan vì không thể dùng vào mục đích thực phẩm. Dựa vào kết quả giám định, Người mua tiến hành khiếu nại Người bán.

Ba tháng sau, Người bán mới trả lời và từ chối mọi trách nhiệm liên quan với lý do hàng đã để quá lâu (hơn 6 tháng) kể từ ngày cấp B/L và 2 tiêu chí trên không được các bên thỏa thuận, cam kết trong Hợp đồng.

Xét xử:
Trọng tài cho rằng dù 2 tiêu chí này không được qui định trong Hợp đồng nhưng để giải quyết tranh chấp này, Trọng tài không chỉ dựa vào Hợp đồng mà còn căn cứ vào luật áp dụng trong trường hợp “Hợp đồng không qui định hoặc qui định không đầy đủ về những vấn đề liên quan đến tranh chấp phát sinh từ Hợp đồng đã ký kết”.

Căn cứ vào Quyết định số 1343/TM-PC của Bộ trưởng bộ Thương mại Việt Nam về giám định hàng hóa xuất nhập khẩu, cơ sở để giám định là tiêu chuẩn Việt Nam thuộc diện bắt buộc phải áp dụng. Theo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN 1454-1993) quy định đối với mặt hàng chè đen rời loại D thì tiêu chuẩn hàng lượng sắt không được lớn hơn 0,001%. Căn cứ theo biên bản giám định do SGS cấp, các tiêu chí đều phù hợp với Hợp đồng, có 2 tiêu chí không được qui định trong Hợp đồng là hàm lượng tro không tan trong nước (11,14%) và hàm lượng sắt (6,05g/kg tương đương 0,00605%).

Người bán không thể viện vào lý do hàng để quá lâu vì cho dù có để lâu hơn nữa (thậm chí là hơn 6 tháng) thì 2 hàm lượng đó không thể thay đổi (tăng lên hoặc giảm xuống). Vì vậy, trọng tài cho rằng Người bán phải chịu trách nhiệm về việc giao hàng không phù hợp với tiêu chuẩn xuất khẩu của Việt Nam đối với chè đen loại D.

Ngoài ra theo yêu cầu của Trọng tài, Vinacontrol đã gửi cho Trọng tài văn bản giải trình về phẩm chất lô chè liên quan đến chứng thư giám định do Vinacontrol cấp, trong đó khẳng định rõ ràng chính Vinacontrol cũng đã lưu ý với Người bán về hàm lượng sắt của lô chè loại D cao hơn mức bình thường và Người bán đã trả lời sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc này nếu bị khiếu nại.

Trọng tài đã quyết định buộc Người bán phải hoàn trả cho Người mua 8.778 USD tiền hàng và 1.850 USD tiền cước phí từ Hải Phòng đến Gdynia.

Bình luận:
Sau thời điểm giao hàng, nếu có rủi ro xảy ra làm tổn thất hàng hóa thì không còn thuộc trách nhiệm của người bán nữa. Tuy nhiên, khi hàng hóa tới cảng đến, người mua sẽ giám định hàng hóa và nếu thấy hàng hóa không đảm bảo chất lượng thì bên mua sẽ lập Biên bản giám định (Survey Report) và xác định nguyên nhân. Nếu hàng kém chất lượng do một nguyên nhân xảy ra trong quá trình vận chuyển thì người mua phải chịu. Nhưng nếu hàng đã kém chất lượng hoặc bị giảm chất lượng do nguyên nhân có từ trước khi giao hàng (ví dụ như người bán đóng gói bao bì không đúng qui cách khiến hàng bị hấp hơi nước), người bán phải chịu trách nhiệm.

Theo Viac, Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam

Hoàng Sơn, 31/03/2021